درباره ولادت حضرت زينب (س) مورخان اقوال گوناگوني را ذکر کرده‌اند.
دو قول مشهور در مورد ولادت ايشان:
نخست؛ پنجم جمادي الاول سال پنجم هجري و دوم؛ برخي نيز سال ششم هجري را سال ولادت ايشان مي‌دانند البته اقوال ديگري نيز ذکر شده است.
مادر بزرگوارش حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها و پدرش اميرالمؤمنين علي(ع) است. اين بانوي بزرگوار در شهر مدينه تولد يافت. مدت زندگي ايشان با
مادرش حضرت زهرا (س)حدود پنج يا شش سال بوده است. زندگي حضرت زينب با مادر در سوم جمادي الثاني سال يازدهم هجري به پايان رسيد.
شوهرِ زينب عبدالله بن جعفر پسر عموي بزرگوارش است. او يکي از شخصيت‌هاي مشهور اسلام و از سخاوتمندان به نام و معروف است. حضرت زينب(س)
داراي القاب و کنيه‌هاي زيادي است. يکي از القاب آن حضرت که در روايات آمده، عقيله يا عقيله بني‌هاشم است که به معناي زن ارجمند و گرامي در فاميل
خود، است.
از ديگر القاب آن حضرت مي‌توان صديقه صغري، عارفه، عالمه، فاضله، کامله، و عابده آل علي را نام برد. حضرت زينب (س) تا زماني که اميرالمؤمنين در مدينه
بود با شوهرش عبدالله بن جعفر در مدينه زندگي کردند و زماني که اميرالمؤمنين پايتخت حکومت اسلامي را به کوفه منتقل کردند به کوفه نقل مکان کردند.
حضرت زينب(س) در کوفه به ارشاد و تعليم زنان کوفه اشتغال داشت. حضرت علي(ع) در سال 40 هجري در کوفه به شهادت رسيد. بنابراين سن حضرت زينب
(س) در اين زمان تقريبا 35 سال بود. حدود 10 سال هم بعد از شهادت پدر بزرگوارش با برادرش امام حسن(ع) زيست نمود. امام حسن(ع) در سال 50 هجري
به شهادت رسيد.
بعد از شهادت امام حسن(ع) 10 سال نيز با برادر ديگرش يعني امام حسين(ع) زندگي کرد. حضور ده ساله زينب (س) در صحنه زندگي برادرش حسين(ع) پر
حادثه‌ترين و رنج‌آورترين دوران زندگي ايشان است. حضرت زينب در طول زندگي با مصائب زيادي روبرو شد. اما حضور ايشان در کربلا و ديدن آن صحنه‌هاي
دلخراش و از دست دادن برادران و فرزندان و فرزندان برادر از همه مصيبت‌ها دردآورتر و ناگوارتر بود چرا که در يک روز همه عزيزانش خصوصاً برادرش امام
حسين(ع) را از دست داد.
هنگام مصيبت جانگداز کربلا سن حضرت زينب (س) 55 ساله بود. اين بانوي بزرگوار در شب يکشنبه چهاردهم ماه رجب سال 62 هجري رحلت نمود.
هر چند اقوال ديگري نيز در مورد ماه وفات ايشان وجود دارد. اما قول مشهور همان 14 ماه رجب سال 62 هجري است. سيدهاشم رسولي محلاتي
مي‌نويسد: مشهور آن است که وفات آن بانوي معظمه در شب يکشنبه چهاردهم ماه رجب سال 62 هجري اتفاق افتاد. يعني حدود يک سال و نيم بعد از
واقعه عاشورا. اختلافي که در وفات آن حضرت وجود دارد در ماه وفات آن حضرت است و گرنه همه مورخان اتفاق دارند که سال وفات ايشان همان سال 62
هجري است. بنابراين اين بانوي شريف تقريباً يک سال و نيم بعد از واقعه عاشورا رحلت فرمود.
برخي از فضائل حضرت زينب(س)
1. صبر: شهيد مطهري در اين رابطه مي‌نويسد:
در حماسه حسيني آن کسي که بيش از همه درس تحمل و بردباري را آموخت و بيش از همه اين پرتو حسيني بر روح مقدس او تابيد خواهر بزرگوارش زينب
(س) بود و در ناسخ التواريخ آمده است: محققاً از آغاز خلقت تاکنون از هيچ زني از زن‌هاي انبياء و اولياء با اين حلم و بردباري پديد نيامده است.
2. عبادت: زينب کبري(س) در تمام مدت اسارت تهجد و نماز شبش تعطيل نشد. در کتاب رياحين الشريعه آمده است:
شب‌زنده‌داري زينب(س) در تمام عمرش ترک نشد حتي شب يازدهم محرم.
3. سخنوري: خطبه‌هاي آتشين و زيباي زينب در کوفه و شام که يزيد و يزيديان را رسوا ساخت در حد اعلاي فصاحت و بلاغت بود.
شهيد مطهري در اين رابطه مي‌نويسد:
خطابه‌اي که حضرت زينب در مجلس يزيد خوانده است از خطابه‌هاي بي‌نظير دنياست.
4. علم: زماني که حضرت زينب (س) خطبه پرمحتوا و آتشين خود را در بازار کوفه ايراد نمود، امام سجاد(ع) در تأييد مقام علمي زينب (س) فرمود:
الحمدلله تو دانشمند و عالمه‌اي بدون معلم و بانوي خردمندي بدون استاد مي‌باشي. اين سخن امام سجاد(ع) نشان دهنده علم لدني آن حضرت است.
5. بزرگواري: در بزرگواري آن حضرت (س) همين نکته بس که زماني که در عصر روز عاشورا دو پسرش را شهيد کردند از خيمه پاي بيرون نگذاشت در حالي
که هنگام شهادت ساير شهدا از خيمه بيرون مي‌آمد و امام حسين(ع) را دلداري مي‌‌داد ولي اينجا براي اين که برادرش حسين(ع) خجالت نکشد از خيمه
بيرون نيامد.
6. عصمت: در کتاب «زينب بنت الامام اميرالمؤمنين» مقام عصمت را براي اين بزرگوار ذکر مي‌کند و مي‌نويسد: هر چند مقام عصمت براي ايشان ضروري دين
نيست ولي به اين مرحله رسيده‌اند… و خلاصه بايد گفت: شئونات باطنيه و مقامات معنويه حضرت زينب (س) نايبه زهرا، امينه خدا را هيچ کس نتواند به تحرير
و تقرير در آورد. ابن اثير مي‌نويسد: زينب در فصاحت و بلاغت و زهد و عبادت و فضيلت و شجاعت و سخاوت شبيه‌ترين مردم به پدر خود علي(ع) و مادر خود فاطمه (س)بود.
